1 Ayda AP Environmental Science’a Nasıl Çalışılır? Gerçekçi 4 Haftalık Plan

Sadece 1 ayın kalmış olması korkutucu görünebilir. Yine de AP Environmental Science (APES) için akıllı bir plan, odaklı çalışma ve doğru kaynaklarla 3 ya da 4 almak hâlâ mümkün. 5 için riskli ama imkânsız değil; önemli olan, kalan zamanı stratejik kullanmak.

AP Environmental Science, ABD merkezli bir sınav, ancak bu yazı hem Türkiye’de okuyan hem de yurt dışında okuyan Türk öğrenciler için hazırlandı. Yani hem farklı okul sistemlerinden gelen hem de farklı seviyelerde İngilizce bilgisine sahip öğrenciler bu plandan yararlanabilir.

Sınav yapısı kısaca şöyle:
80 çoktan seçmeli soru (Multiple Choice, MCQ) ve 3 yazılı soru (Free Response, FRQ) var, toplam süre 2 saat 40 dakika. MCQ için 90 dakika, FRQ için 70 dakika veriliyor. Sınavda çevre bilimi bilgisinin yanında yorumlama, hesaplama ve yazılı ifade becerisi de ölçülüyor. Resmi formatı ayrıntılı görmek istersen AP Environmental Science exam formatına dair College Board sayfasına göz atabilirsin.

Bu yazıda 4 haftalık net bir çalışma planı, konu öncelikleri, soru çözme stratejileri, FRQ yazma tüyoları ve son hafta taktiklerini bulacaksın. Ama önce, “oyunun kurallarını” netleştirelim.

AP Environmental Science Sınav Yapısını 1 Günde Öğren: Ne İle Karşı Karşıyasın?

Sınavın yapısını bir gün içinde netleştirmek, sonraki 29 günü çok daha verimli hale getirir. Ne kadar soru var, hangi bölüm kaç puan, hangi konu daha ağır basıyor bilmeden çalışmak, haritaya bakmadan yolculuğa çıkmaya benzer.

APES sınavı 2 ana bölümden oluşur:

• 80 MCQ, 90 dakika, toplam puanın %60’ı
• 3 FRQ, 70 dakika, toplam puanın %40’ı

İçerik ise 9 üniteden gelir. Resmi ünite listesi ve açıklamalarını AP Students AP Environmental Science sayfasında ayrıntılı şekilde bulabilirsin.

Sınav Bölümleri: MCQ ve FRQ Seni Nasıl Ölçüyor?

MCQ bölümünde 80 soru için 90 dakikan var. Yani soru başına yaklaşık 1 dakika 7 saniye. Bu kısımda:

• Temel çevre bilimi kavramlarını bilmen,
• Grafik, tablo ve harita yorumlaman,
• Basit hesaplamalar yapman (nüfus artışı, enerji verimliliği gibi),
• Senaryo sorularında mantıklı çıkarım yapman beklenir.

Toplam puanın %60’ını oluşturduğu için her gün az da olsa MCQ çözmek, bu 1 aylık planda zorunlu.

FRQ bölümünde 3 soru var, 70 dakika süren var ve puanın %40’ını oluşturur. Soru tipleri genel olarak:

1. Deney tasarlama veya araştırma planlama (bağımsız/değişken tanımlama, hipotez yazma, yöntem önermek)
2. Çevre sorununu analiz edip çözüm önermek (açıklayıcı, yorumlayıcı, genelde hesaplama içermeyen)
3. Problem çözme ve hesaplama içeren analiz (enerji, nüfus, kaynak kullanımı gibi)

Bu yapı nedeniyle, 4 haftalık planın her haftasında az da olsa FRQ pratiği yer almalı. Sadece bilgi yetmez, bu bilgiyi İngilizce, açık ve düzenli bir şekilde yazıya dökmek gerekir. 

9 Ünite ve Ağırlıkları: Hangi Konulara Daha Fazla Zaman Ayırmalısın?

Üniteler resmi programa göre şöyle sırayla gider:

1. Ecosystems (The Living World: Ecosystems)
2. Biodiversity (The Living World: Biodiversity)
3. Populations
4. Earth Systems and Resources
5. Land and Water Use
6. Energy Resources and Consumption
7. Atmospheric Pollution
8. Aquatic and Terrestrial Pollution
9. Global Change

Kabaca ağırlıklara bakınca, özellikle Populations, Earth Systems, Land & Water Use, Energy Resources, Pollution üniteleri ve Global Change önemli yüzdelere sahiptir. Örneğin Unit 4, 5 ve 6 için %10–15 arası bir aralık verilir. Bu da bu ünitelerin “yüksek getirili” olduğunu gösterir.

Bu yüzden 1 aylık planda:

• 1. hafta: Temel kavramlar, ekosistemler, biyoçeşitlilik
• 2. hafta: Nüfus, yer sistemleri, arazi ve su kullanımı
• 3. hafta: Enerji kaynakları ve kirlilik üniteleri
• 4. hafta: Global Change, denemeler, FRQ yoğun pratiği

şeklinde bir akış kullanmak, sınavın puan yapısıyla uyumludur.

1 Aylık AP Environmental Science Çalışma Planı: Haftalara Göre Net Yol Haritası

Okul dönemi için günde 1,5–2 saat, tatildeysen 2–3 saat ayırmak genelde yeterli olur. Önemli olan her gün çalışmak, aralarda uzun boşluk bırakmamaktır. Aşağıdaki planı kendi okul programına göre hafifçe oynatabilirsin, ama ana iskeleti korumaya çalış.

Daha yapılandırılmış ve eğitmen destekli bir program istersen, İstanbul’da yüz yüze çalışmak için bir AP Environmental Science özel ders programı ile ilerlemek de iyi bir seçenek olabilir.

1. Hafta: Sınavı Tanı, Temel Kavramları ve Ekosistemleri Oturt

Bu haftanın hedefi:

• Sınav formatını ve puanlamayı netleştirmek
• Unit 1 (Ecosystems) ve Unit 2 (Biodiversity) konularını taramak
• Temel kavramları yerleştirmek: ekosistem, trofik seviye, enerji akışı, biyom, biyolojik çeşitlilik, ekolojik ayak izi vb.

Örnek günlük rutin (1,5–2 saat):

• 30–40 dakika: Ders kitabı, notlar veya güvenilir bir online kaynaktan konu okuma
• 30 dakika: O gün çalıştığın konudan 15–20 MCQ çözme
• 10–15 dakika: Kısa özet not çıkarma veya kavram haritası çizme

Burada amaç “detay ezberi” değil, büyük resmi görmek. Örneğin karbon döngüsünü çalışıyorsan, bir sayfaya basit bir şema çiz, oklarla göster. Bu şemayı ertesi gün deftere bakmadan tekrar çizmeye çalış. Bu kadar basit bir alıştırma bile hem MCQ hem FRQ başarısını artırır.

Hafta sonuna geldiğinde:

• Unit 1 ve 2’den toplam 40–50 MCQ çözmüş,
• En az 1 kısa FRQ parçası yazmış,
• Ana kavramlar için küçük bir sözlük hazırlamış olmalısın.

2. Hafta: Nüfus, Yer Sistemleri ve Arazi-Kullanım Konularını Yoğunlaştır

Bu hafta odak:

• Unit 3: Populations
• Unit 4: Earth Systems and Resources
• Unit 5: Land and Water Use

Tarım, kentleşme, madencilik, ormansızlaşma, toprak erozyonu gibi kavramlar sınavda çok sık çıkar. Çünkü bunlar gerçek hayata doğrudan bağlanan konulardır.

Bu haftada mutlaka yapman gerekenler:

• Nüfus artış oranı, taşıma kapasitesi (carrying capacity), büyüme modelleri için basit hesap soruları çözmek
• Tarım türleri (subsistence, industrial agriculture), monokültür, pestisit kullanımı, toprak bozulması gibi kavramları netleştirmek
• Yer kabuğu, levha tektoniği, toprak horizonları, su döngüsü gibi “Earth Systems” başlıklarını grafik ve şema ile tekrar etmek

Örnek günlük yapı:

• 25–30 dakika: Konu çalışması (özellikle Population ve Land & Water Use)
• 20–25 dakika: Hesaplamalı 5–10 MCQ çözümü (nüfus artış hızı, doğal artış, kaynak tüketimi)
• 15–20 dakika: Kısa tekrar, önemli formüller ve tanımları bir sayfaya toplama

Hafta sonunda:

• Unit 3–5 karışık 25–30 soruluk küçük bir quiz çöz,
• Zamanı 35–40 dakika ile sınırla, gerçek sınava benzer bir tempo yakala,
• Sonra yanlışları tek tek incele, hangi kavramlarda boşluk olduğunu yaz.

Bu tip kısa, odaklı quizler, 1 aylık sıkışık planda çok etkili olur.

3. Hafta: Enerji Kaynakları ve Kirlilik Üniteleri ile Soru Odaklı Çalış

Bu hafta daha soru ağırlıklı gitmek faydalı olur. Odak üniteler:

• Unit 6: Energy Resources and Consumption
• Unit 7: Atmospheric Pollution
• Unit 8: Aquatic and Terrestrial Pollution

Photo by Artem Podrez

Bu konularda bilmen gereken başlıklar:

• Fosil yakıt türleri, çıkarılma ve kullanım süreçleri, çevresel etkileri
• Yenilenebilir enerji kaynakları (rüzgâr, güneş, hidroelektrik, biyokütle, jeotermal)
• Hava kirleticileri (NOx, SO2, CO, partikül madde), smog türleri, asit yağmuru
• Su kirliliği, ötrofikasyon, atık su arıtma, katı atık yönetimi

Bu hafta için günlük hedef örneği:

• 20–25 dakika: Kısa konu tekrarı veya video / not üzerinden gözden geçirme
• 30–40 dakika: 20–25 adet MCQ (özellikle grafik ve tablo içeren sorular)
• Haftada 2 gün: En az 1 tam FRQ yazma (zaman tutarak 20–25 dakika içinde)

Hafta sonuna geldiğinde:

• 40–50 soruluk karışık bir test (Unit 1–8’den karışık) çöz,
• Üzerine 1 set FRQ denemesi yap (3 soru olmasa da 2 soru olacaktır),
• Yanlışlarını “kavram hatası mı, okuma hatası mı, hesaplama hatası mı” diye sınıflandır.

Bu hafta, bilgi birikimini soruya dönüştürme haftasıdır. Sadece okumaya devam edersen, gerçek sınavda zamanı yönetmekte zorlanırsın.

Online ve düzenli bir ders rutini istersen, evden çalışarak ilerleyebileceğin bir Online AP Environmental Science kursu da düşünebilirsin.

4. Hafta: Global Change, Denemeler ve FRQ Stratejileri ile Son Hazırlık

Son hafta konu öğrenmekten çok, bildiklerini pekiştirmek ve sınav pratiği yapmak için kullanılmalı. Ana içerik:

• Unit 9: Global Change
  • İklim değişikliği, sera gazları, karbon döngüsü
  • Ozon incelmesi, deniz seviyesi yükselmesi, buzulların erimesi
  • Küresel anlaşmalar, uluslararası iş birlikleri

Bu haftanın temel hedefleri:

• En az 2 tam uzunlukta AP tarzı deneme (80 MCQ + 3 FRQ) çözmek
• Her denemenin ardından 1 günü sadece yanlış ve boş soruları analiz etmeye ayırmak
• FRQ yazma pratiğini her gün en az 1 kısa cevap seviyesine çıkarmak
• Kendi “zayıf ünitelerini” listeleyip onlara 30–40 dakikalık mini tekrarlar yapmak

Son 3 güne girerken:

• Yeni konu öğrenme girişimlerini minimumda tut
• Kısa özet notlar, formüller, kavram listelerine bak
• Tekrar ettiğin her konu için 5–10 soru çözerek bilgiyi pekiştir

Ek rehber olarak, resmi sınav ipuçlarını içeren AP Environmental Science exam tips sayfasına da göz atmak, son haftada strateji açısından fayda sağlar.

Her Gün Kullanabileceğin Etkili AP Environmental Science Çalışma Teknikleri

Haftalık planın yanında, her gün uygulayabileceğin bazı genel teknikler çalışma kaliteni ciddi şekilde artırır.

Aktif Öğrenme: Okumak Yerine Anlat, Örnekle ve Çöz

Sadece sayfaları okumak, belleğe çok az şey bırakır. Özellikle çevre bilimi gibi örneklerle dolu bir derste, aktif öğrenme daha etkilidir.

Şu alışkanlıkları dene:

• Konuyu okuduktan sonra, sanki arkadaşına anlatıyormuş gibi yüksek sesle özetle.
• Kendine şu soruyu sor: “Bu bilgiyi gerçek hayatta nerede görürüm?” Örneğin, hava kirliliği okuduysan, yaşadığın şehrin trafiğini, sanayi bölgelerini düşün.
• Döngüler için (karbon, azot, fosfor) basit şemalar çiz. Şemayı ertesi gün hafızadan tekrar çizmeye çalış.
• Kavram kartları hazırla: bir yüzüne “carrying capacity”, diğer yüzüne kısa tanım ve basit bir örnek yaz.

Bu yöntemler, ezberi azaltır, anlamayı artırır. Kısa zamanda çalışsan bile, bilgi daha kalıcı olur.

Soru Çözme Stratejileri: MCQ ve FRQ İçin Farklı Yaklaşımlar

MCQ ve FRQ için aynı taktiği kullanmak verimli değildir. İkisinin de mantığı farklıdır.

MCQ için:

• Soru kökünü dikkatle oku, altını çizmeyi alışkanlık haline getir.
• Önce kendi kafanda cevabı tahmin etmeye çalış, sonra şıklara bak.
• Bariz yanlış seçenekleri hemen ele, seçenek sayısını küçült.
• Uzun senaryolarda, önce soru cümlesini, sonra metni okuman zaman kazandırabilir.
• Zamanı takip et, 80 soru için 90 dakikan olduğunu unutma.

FRQ için:

Basit bir yapı kullanmak işini kolaylaştırır. PEEL bunu anlatmak için pratik bir çerçevedir:

• P (Point): Sorunun istediği ana noktayı net bir cümleyle söyle.
• E (Evidence): Uygun bir örnek, veri ya da mekanizma ekle.
• E (Explanation): Bu örneğin soruyla nasıl bağlantılı olduğunu açıkla.
• L (Link): Gerekliyse, sorunun ifadesine geri bağla.

Örneğin, “İklim değişikliğinin ekosistemler üzerindeki bir etkisini açıklayın” tarzı bir maddede, önce bir etkiyi isimlendir, sonra kısa bir örnek ver, ardından mekanizmayı mantıklı şekilde açıkla. Sadece liste yapmak genelde tam puan getirmez.

Resmi örnek FRQ’leri ve cevapları görmek için AP Environmental Science assessment sayfasına bakabilirsin. Bu sayfadaki örnekler, cevap uzunluğu ve detay düzeyi konusunda iyi bir referans sunar.

Zaman Yönetimi ve 1 Aylık Sürede Motivasyonu Korumak

1 ay kısa, bu yüzden zaman ve motivasyon yönetimi kritik rol oynar.

Bazı pratik öneriler:

• Her gün için net bir hedef koy: “Bugün 30 soru, 1 FRQ parçası” gibi.
• Pomodoro gibi basit odak tekniklerini kullan: 25 dakika çalışma, 5 dakika mola.
• Çalışma sırasında telefon, sosyal medya ve bildirimleri başka bir odada bırak.
• Uykunu 6,5–8 saat aralığında sabit tutmaya çalış. Zihnin yorgunken MCQ verimliliği hızla düşer.
• Her haftanın sonunda kendine küçük bir ödül planla: kısa bir film, arkadaşlarla kahve, sevdiğin bir hobi gibi.

Bu küçük ödüller, özellikle sıkışık zamanlarda motivasyonunu korumana yardımcı olur.

Son Hafta İçin Sınav Taktikleri: Deneme Analizi, Hata Listesi ve Sınav Günü Planı

Son hafta, özellikle son 3 gün, akıllı kullanıldığında puanı ciddi şekilde yukarı çekebilir. Bu dönemin odak noktası:

• Deneme çözmek,
• Hataları sistemli biçimde analiz etmek,
• Kısa tekrar listeleriyle bilgiyi tazelemek,
• Sınav günü için net bir rutin belirlemek.

Deneme Sonuçlarını Analiz Et: Hata Türlerini Sınıflandır

Deneme çözdükten sonra sadece “kaç doğru çıktı”ya bakmak yetersizdir. Asıl önemli olan “Nerede hata yapıyorum?” sorusuna cevap bulmaktır.

Şu adımları kullanabilirsin:

1. Her denemeden sonra yanlış ve boş soruları ayır.
2. Her birini şu kategorilerden birine yaz:
   • Bilgi eksikliği (konuyu bilmiyorum)
   • Dikkatsizlik (soruyu yanlış okudum)
   • Yanlış yorum (grafiği/metni yanlış anladım)
   • Zaman yönetimi (son sorulara yetişemedim)
3. Küçük bir “hata defteri” oluştur. Her hatanın yanına 1–2 satırlık düzeltme notu yaz.
4. Ertesi çalışmaya o günün hata defterine bakarak başla.

Bu yöntem, 1 ay gibi kısa bir sürede bile tekrar eden hataları azaltır. Öğrenme hızın artar, çünkü aynı çukura iki kere düşmezsin.

Sınav Günü Stratejisi: Zamanı, Enerjini ve Stresini Yönet

Sınav günü, bilgi kadar rutin de önem taşır.

Kısa bir sınav günü planı:

• Önceki gece çok geç yatma, 7 saat civarı uyku hedefle.
• Sabah ağır ve yağlı yemeklerden kaçın, hafif ama tok tutan bir kahvaltı yap.
• Sınavdan önce son tekrar için 20–30 dakika ayır, sadece özet notlara bak, yeni bir şey öğrenmeye çalışma.

Sınav sırasında:

• MCQ için kabaca her 10 soru için 11–12 dakika ayırdığını varsay. Saate ara ara bak ama panik yapma.
• Takıldığın soruya 1 dakikadan fazla gömülme, işaretle ve ilerle, sona kalırsa dön.
• FRQ bölümünde:
  • 3 soruya 70 dakika var, her soru için yaklaşık 20–23 dakika planla.
  • Soruyu okumaya 2–3 dakika ayır, alt maddeleri numaralandır, küçük bir iskelet çıkar, sonra yaz.
  • Zamanın bittiğinde cümleyi tamamla ve diğer soruya geç, tek soruda takılıp kalma.

Kısa bir nefes egzersizi de işe yarar: 4 saniye nefes al, 4 saniye tut, 4 saniye ver, 4 saniye bekle. Bunu 3–4 kez tekrarlamak, özellikle sınav başlamadan önce kalp atışını sakinleştirir.

Sonuç: 1 Ay Kısa Ama Doğru Planla Yeterli Olabilir

1 ay, AP Environmental Science için konforlu bir süre değil, ama akıllı kullanıldığında anlamlı bir skor artışı için yeterlidir. Bu yazıdaki 4 haftalık planda yaptığın gibi:

• Sınav yapısını bil,
• Ağırlığı yüksek üniteleri öncele,
• Her gün soru çöz,
• Son hafta denemelere ve FRQ pratiğine odaklan.

Unutma, her gün atılan küçük ama düzenli adımlar, tek seferde yapılan uzun ama dağınık çalışmalardan daha etkilidir. Şu anda başlayabileceğin çok net bir ilk adım var: hemen şimdi 1. ünite için 10 temel kavramı (örneğin ecosystem, trophic level, biome, ecological footprint gibi) listele ve her birinin yanına kısa bir Türkçe açıklama yaz.

Bu listeyi tamamladığında, aslında sınav yolculuğuna çoktan başlamış olacaksın.