GCSE vs MYP: Hangi Program Sizin İçin Daha Uygun?

8. sınıftasınız ya da o yaşlara yaklaştınız, aileniz ve öğretmenleriniz “GCSE mi, MYP mi?” diye konuşuyor. Kulağa karmaşık gelen bu iki kısaltma, aslında eğitim yolunuzun yönünü belirleyen iki farklı çerçeve.

Bu yazıda, GCSE vs. MYP karşılaştırmasını sade bir dille ele alacağız. Müfredat yapısı, ölçme değerlendirme, uluslararası tanınırlık ve öğrenci profili açısından farkları inceleyeceksiniz. Amacımız, kendi öğrenme stilinize, hedeflerinize ve yaşadığınız ülkeye göre hangi programın size daha uygun olabileceğini görmenize yardım etmek.

Tek bir “doğru” yok. Ama doğru soruları sorarsanız, sizin için mantıklı olan yol çok daha net görünür.

GCSE ve MYP Nedir? Kısa ve Net Tanımlar

GCSE: Birleşik Krallık odaklı sınav temelli program

GCSE, “General Certificate of Secondary Education” ifadesinin kısaltmasıdır. Genellikle 14 ile 16 yaş arasındaki öğrenciler tarafından Birleşik Krallık’ta alınır. Devlet okullarının büyük kısmı, bu yaş grubunda GCSE programını uygular.

Öğrenciler çoğu zaman 8 ile 10 arasında ders seçer. İngilizce, matematik ve fen gibi bazı dersler zorunludur. Programın sonunda ulusal ve standartlaştırılmış sınavlara girersiniz. Aldığınız notlar (9 en yüksek, 1 en düşük) resmi bir sertifikaya işlenir. Bu sertifika, A-Level, IB Diploma veya mesleki programlara geçiş için temel bir referans niteliği taşır.

GCSE’nin en güçlü tarafı, Birleşik Krallık içinde çok tanınan, net ve sınav odaklı bir basamak olmasıdır. Are GCSEs outdated? Why more schools are offering the IB yazısında da anlatıldığı gibi, bazı okullar IB seçeneklerini artırsa bile, GCSE hâlâ sistemin merkezinde duruyor.

MYP: 11-16 yaş arası için uluslararası IB ortaokul programı

MYP, IB (International Baccalaureate) tarafından sunulan “Middle Years Programme”dir. Yaklaşık 11 ile 16 yaş arasındaki öğrenciler içindir. Yani ortaokulun son yıllarını ve lise giriş dönemini kapsar.

MYP’de dersler 8 grup altında toplanır: dil ve edebiyat, yabancı dil, bireyler ve toplum, fen, matematik, sanat, beden eğitimi ve sağlık, tasarım. Hangi ülkede okursanız okuyun, program aynı çerçeveyi takip eder. Bu nedenle sık taşınan, farklı ülkelerde okuma ihtimali olan öğrenciler için esnek bir yapı sunar.

MYP, IB Diploma Programı’na geçiş için güçlü bir temel oluşturur. Özellikle ileride IB Diploma almayı düşünenler için, İstanbul’daki IB kursları hakkında bilgi edinmek, ortaokul ve lise yolculuğunu bütün olarak planlamayı kolaylaştırır. MYP sonunda bazı okullar, bilgisayar tabanlı sınavlar ve projeler içeren “eAssessment” sistemini de uygular; buna ölçme bölümünde döneceğiz.

Müfredat Yapısı: GCSE ve MYP’de Hangi Dersler, Nasıl Öğrenilir?

Günlük hayatınızı düşünün. Hangi programda, haftalık ders programınız nasıl görünürdü? Kaç farklı alana aynı anda odaklanırdınız, ne kadar derinleşirdiniz?

GCSE daha çok seçtiğiniz derslerde yoğunlaşmanızı sağlar. MYP ise daha geniş, dengeli ve disiplinler arası bir tablo çizer. Şimdi bu farkları biraz daha somutlaştıralım.

GCSE’de ders seçimi: Uzmanlaşma ve odaklanma fırsatı

GCSE’de çoğu öğrenci 8 ile 10 ders arasında seçim yapar. Genellikle:

• İngilizce (bazen dil ve edebiyat olarak iki ayrı ders),
• Matematik,
• Fen bilimleri (tek veya ayrı ayrı fizik, kimya, biyoloji),

zorunlu çekirdek derslerdir.

Bunlara ek olarak aşağıdaki gibi seçimler yapılabilir:

• Tarih veya coğrafya,
• İkinci yabancı dil (Fransızca, Almanca gibi),
• Sanat, müzik, drama,
• Beden eğitimi ile ilgili dersler,
• Bilgisayar bilimi veya tasarım teknolojisi.

Örneğin mühendislik hedefi olan bir öğrenci, fen ağırlıklı bir kombinasyon seçebilir. Matematik, ileri seviye fen, bilgisayar bilimi gibi derslere yüklenebilir. Sanata meraklı biri ise sanat, müzik, drama, tasarım teknolojisi kombinasyonu kurabilir.

Bu yapı, ilgi alanı belirgin öğrenciler için çekici olabilir. Çünkü sevdikleri alanlarda daha çok saat geçirirler. Ancak geniş bir yelpazeyi korumak isteyen, hâlâ ne okuyacağına karar vermemiş öğrenciler için bu erken uzmanlaşma zaman zaman dar gelebilir.

MYP’de geniş tabanlı yaklaşım: 8 ders grubuyla dengeli eğitim

MYP’de her öğrenci, 8 ders grubunun hepsinden ders alır. Yani:

• Ana dil veya dil ve edebiyat,
• İkinci dil,
• Bireyler ve toplum (tarih, coğrafya, sosyal bilimler),
• Fen,
• Matematik,
• Sanat (görsel sanatlar, müzik, drama),
• Beden eğitimi ve sağlık,
• Tasarım,

gibi alanlar programda yer alır.

Bu yapı sayesinde, “Ben fen seviyorum, sosyal bilim sevmiyorum” deseniz bile, sosyal alanları tamamen bırakmazsınız. İlgi duymadığınız alanlarda bile temel okuryazarlık ve düşünme becerisi edinirsiniz.

MYP’de disiplinler arası projeler önemli yer tutar. Örneğin:

• İklim değişikliğini incelerken fen bilgisini, coğrafyayı ve matematiksel veri analizini aynı projede kullanabilirsiniz.
• Şehir planlaması konusu, tasarım, coğrafya ve bireyler ve toplum derslerinin ortak projesi olabilir.

Böylece dersler, yalnız başına konular olmaktan çıkıp gerçek hayata bağlı görevler haline gelir. Bu yaklaşımın, A personal view on curriculum (MYP & GCSE) yazısında da öğretmen gözünden güçlü ve zayıf yanları tartışılıyor.

Derinlik mi genişlik mi: Hangi müfredat yapısı size daha uygun?

Şimdi kendinize birkaç soru sorabilirsiniz:

• “Tek tek konulara derinlemesine girmeyi mi seviyorum, yoksa birçok alanda orta seviyede bilgim olsun mu istiyorum?”
• “Mühendislik, tıp, hukuk gibi aklımda net bir hedef var mı, yoksa henüz arayış halindeyim?”

Net hedefi olan ve sınav odaklı çalışmayı seven bir öğrenci için GCSE’de belirli derslere yoğunlaşmak mantıklı olabilir. Örneğin çok güçlü bir matematik altyapısı kurmak istiyorsanız, ileride IB Diploma’da yüksek seviye matematik almayı ve IB Matematik özel dersleri ile bu dersi desteklemeyi planlayabilirsiniz.

Hedefi daha esnek olan, farklı alanları tanımak isteyen, proje ve grup çalışmasından hoşlanan öğrenciler için MYP’nin geniş tabanlı yapısı daha rahat hissettirebilir. Özellikle “Henüz ne okuyacağıma karar vermedim, ama güçlü bir genel temel istiyorum” diyorsanız, MYP’nin sunduğu denge sizin için avantaj olabilir.

Ölçme ve Değerlendirme: Sınav Ağırlıklı GCSE mi, Süreç Odaklı MYP mi?

GCSE ve MYP’yi ayıran en belirgin farklardan biri de nasıl değerlendirildiğinizdir. Yıl sonunda tek seferde girilen büyük sınavları mı, yoksa yıl boyuna yayılan projeleri ve sunumları mı daha rahat buluyorsunuz?

Genel tabloyu özetleyen basit bir karşılaştırma şöyle görünebilir:

Özellik	GCSE	MYP (özellikle eAssessment)
Ağırlık	Final yazılı sınavlar	Projeler, sunumlar, öğretmen değerlendirmesi
Not skalası	9 ile 1 arası	7 ile 1 arası
Değerlendirme tarzı	Sınav performansına odaklı	Süreç ve ürünü birlikte dikkate alır

Bu tablonun içini şimdi biraz açalım.

GCSE’de final sınavları ve not sistemi nasıl işler?

GCSE’de değerlendirme büyük ölçüde 11. sınıf sonunda yapılan ulusal sınavlara dayanır. Çoğu derste:

• Yıl boyunca işlenen tüm konular,
• Birkaç oturum halinde yapılan yazılı sınavlarda,
• Standart sorular üzerinden ölçülür.

Bazı derslerde sınıf içi ödevler, performans çalışmaları veya proje notları da vardır, ancak toplam not içindeki ağırlıkları genelde sınırlıdır. Sonuçta karnenize yansıyan ve sertifikaya geçen not, 9 ile 1 arasında tek bir harf yerine sayısal puan olur.

Sınavda zamanı iyi kullanan, soru tiplerine hızla uyum sağlayan, “sınav stratejisi” güçlü olan öğrenciler için bu sistem büyük bir avantaj olabilir. Fakat yoğun sınav kaygısı yaşayan, yazılı sınavda kendini ifade etmekte zorlanan öğrenciler için dönem sonu baskısı yükselir.

MYP’de proje, süreç ve Kişisel Proje odaklı değerlendirme

MYP’de değerlendirme daha parçalı ilerler. Öğretmenler yıl boyunca:

• Projeleri,
• Sunumları,
• Yazılı ödevleri,
• Ders içi performansı,
• Gerekirse portfolyo çalışmaları,

üzerinden çok sayıda geri bildirim verir. Her ders için IB’nin belirlediği kriterler vardır ve öğretmenler bu kriterlere göre puanlama yapar.

Programın sonuna doğru “Personal Project” adı verilen Kişisel Proje önemli yer tutar. Öğrenci kendi seçtiği bir konuda uzun süreli bir çalışma yürütür. Bu bir araştırma, ürün tasarımı, sosyal sorumluluk çalışması veya sanatsal bir üretim olabilir. Bu süreç, araştırma, zaman yönetimi ve öz disiplin becerilerini geliştirir.

MYP eAssessment uygulayan okullarda, bazı derslerde bilgisayar tabanlı sınavlar ve elektronik portfolyolar da kullanılır. 2025 tarihli IB tarafından yayımlanan karşılaştırmalı değerlendirme raporu MYP eAssessment ile GCSE değerlendirmelerini ayrıntılı biçimde kıyaslıyor.

Sınav stresi, proje yükü ve zaman yönetimi açısından karşılaştırma

Her iki program da akademik olarak ciddidir. Fark, stresin “türü”ndedir.

GCSE’de:

• Sene boyunca daha az ama büyük sınavlara hazırlanırsınız,
• Sınav döneminde stres zirveye çıkabilir,
• “Tek şans” hissi baskı yaratabilir.

MYP’de:

• Proje ve ödev yükü yıl geneline yayılır,
• Zaman yönetimi, planlama ve erteleme alışkanlıkları büyük rol oynar,
• Peş peşe gelen teslim tarihleri farklı bir stres türü oluşturur.

Kendinize şu soruları dürüstçe sorabilirsiniz: Sınav günlerinde mi daha iyi performans gösteriyorsunuz, yoksa yıl boyu süren projelerde mi? Son dakikaya bırakmadan düzenli çalışmak size doğal mı geliyor, yoksa dar bir zaman aralığında yoğunlaşmak mı daha kolay?

Bu sorulara verdiğiniz cevaplar, hangi sistemde daha rahat hissedeceğinizi tahmin etmenize yardım eder. Özellikle üniversite başvuruları ile yoğun IB derslerini bir arada yürüteceğiniz lise yıllarını merak ediyorsanız, IB ders çalışması ve üniversite başvurusu dengesi üzerine yazılmış rehberler de uzun vadeli plan yaparken fikir verebilir.

Tanınma, Gelecek Planları ve Öğrenci Profili: Hangi Program Kime Daha Uygun?

Program seçimi yalnızca “bugün” için değildir. Üniversite hedefleriniz, olası ülke değişiklikleri ve öğrenme stiliniz de devreye girer. 2025 itibarıyla hem GCSE hem MYP, 16 yaş düzeyindeki akademik başarıyı göstermek için farklı fakat güçlü yollar sunar.

Birleşik Krallık içi ve uluslararası tanınırlık farkları

GCSE, Birleşik Krallık içinde son derece tanınan ve anlaşılır bir ölçüttür. Üniversiteler, kolejler ve işverenler GCSE notlarını çok iyi yorumlar. Birçok ülke de GCSE’yi lise giriş veya denklik süreçlerinde referans olarak kabul eder.

MYP eAssessment ise son yıllarda hızla yaygınlaşan bir sistemdir. Ofqual gibi düzenleyici kurumlar tarafından tanınır ve MYP sertifikası, özellikle IB Diploma Programı’na devam edecek öğrenciler için güçlü bir hazırlık belgesi sayılır. Bazı ülkelerde ve okullarda, MYP eAssessment sertifikalarının GCSE ile denk görüldüğü durumlar vardır. Bu denklik, hem IB çevrelerinde hem de Understanding Your Child’s Education: MYP vs. GCSE gibi rehber yazılarda da tartışılıyor.

Yine de uygulama ülkeye ve kuruma göre değişir. Bu nedenle, hedeflediğiniz ülkenin resmi eğitim kurumlarının ve gitmek istediğiniz okulların web sitelerini kontrol etmek önemlidir. Böylece “Bu sertifikayı kabul ediyor musunuz?” sorusunun güncel cevabını doğrudan kaynağından alırsınız.

Hangi öğrenme stili GCSE’ye, hangisi MYP’ye daha çok uyuyor?

Elbette her öğrenci benzersizdir. Yine de karar vermeyi kolaylaştırmak için bazı tipik profiller çizilebilir.

GCSE için tipik öğrenci profili:

• Net talimatları ve yapılandırılmış sınav hazırlığını sever,
• Konu anlatımlı derste not almayı ve soru çözmeyi rahat bulur,
• Sınav öncesi tekrar dönemlerinde yoğunlaşabilir,
• Hedefleri (mühendislik, tıp, hukuk gibi) az çok şekillenmiştir.

MYP için tipik öğrenci profili:

• Soru sormayı ve konuları farklı açılardan tartışmayı sever,
• Proje, sunum ve grup çalışmalarına açıktır,
• Farklı kültür ve bakış açılarına ilgi duyar,
• Yalnızca “doğru cevap” değil, süreci de önemser.

Bu profiller katı kalıplar değildir. Kendinizi iki tarafta da görebilirsiniz. Önemli olan, hangi özelliklerin sizde daha baskın olduğunu ve hangi ortamda daha çok gelişebileceğinizi düşünmektir. Öğretmenlerin MYP ve GCSE hakkında ne düşündüğünü görmek isterseniz, Why MYP Is a Powerful Step Forward for IGCSE Teachers yazısı da ilginç örnekler içeriyor.

Üniversite hedefleri, okul değişikliği ve taşınma planları

Ailenizin orta ve uzun vadede ülke veya şehir değiştirme olasılığı varsa, bu durum program seçimini doğrudan etkileyebilir.

• Farklı ülkelerde IB okullarının yoğun olduğu bir ağ içinde olacaksanız, MYP’nin sunduğu uluslararası çerçeve büyük rahatlık sağlar.
• Tek bir ülkede, özellikle de Birleşik Krallık’ta kalma ihtimaliniz yüksekse ve sistemle uyumlu ilerlemek istiyorsanız, GCSE son derece doğal bir seçimdir.

Bazı okullar MYP sonrası GCSE ya da IGCSE kombinasyonları da sunar. Bu tür karma modellerin ayrıntılarını, okul yetkilileriyle yüz yüze görüşmek en sağlıklısıdır. Karar sürecinde, resmi tanınırlık kadar, çocuğun okulda nasıl bir öğrenme deneyimi yaşayacağı da belirleyici olmalıdır.

Karar Verirken İzleyebileceğiniz Basit Adımlar

Teoriyi okuduktan sonra, “Peki şimdi ne yapacağız?” sorusu akla gelir. Aşağıdaki adımlar, aile ve öğrenci için pratik bir yol haritası oluşturabilir.

Kendinizi, güçlü yönlerinizi ve stresle başa çıkma tarzınızı analiz edin

Önce kendinizi tanımaya odaklanın. Şu soruları tek tek cevaplamayı deneyin:

• Sınav günlerinde mi daha iyi performans gösteriyorsunuz, yoksa yayılmış projelerde mi?
• Uzun yazılı cevaplar mı, yoksa kısa ve net test soruları mı size daha uygun?
• Grup çalışmalarında mı parlıyorsunuz, yoksa bireysel çalışmayı mı tercih ediyorsunuz?
• Zaman yönetimi ve planlama konusunda kendinizi nasıl görüyorsunuz?

Ayrıca akademik güçlü yönlerinizi düşünün. Matematikte mi, dil becerilerinde mi, yoksa tasarım ve sanatta mı daha rahatsınız? Bu sorular, müfredat yapısı ve değerlendirme sistemi ile sizi eşleştirmede yol gösterir.

Okulunuzun sunduğu olanakları, öğretmen deneyimini ve rehberliği inceleyin

Aynı isimli iki program, farklı okullarda bambaşka deneyimler sunabilir. Bu nedenle, yalnızca “GCSE mi, MYP mi?” sorusuna değil, “Bu okulda bu program nasıl uygulanıyor?” sorusuna da odaklanmak gerekir.

Okul ziyaretlerinde ya da çevrim içi tanıtımlarda şu tür sorular sorulabilir:

• Proje ve ödev yükü haftalık olarak ne düzeyde?
• Sınav hazırlığı için ek destek veya etütler var mı?
• MYP veya GCSE mezunlarınız genelde hangi liselere veya programlara geçiyor?
• Rehberlik birimi, program seçimi ve ileriki başvurular konusunda nasıl destek veriyor?

Bu sorulara verilen yanıtlar, sadece programı değil, okulun genel yaklaşımını da görmenizi sağlar. Aile içi açık bir iletişim de burada çok değerlidir. Öğrencinin kaygıları, beklentileri ve hedefleri, anne baba beklentileri ile birlikte masaya yatırılmalıdır.

Sonuç: GCSE mi, MYP mi?

GCSE ve MYP, farklı yollar üzerinden aynı yaş grubuna hitap eden iki güçlü programdır. GCSE, net sınav yapısı, Birleşik Krallık içindeki yüksek tanınırlığı ve odaklanmış müfredatı ile öne çıkar. MYP ise proje ağırlıklı değerlendirmesi, geniş tabanlı ders yapısı ve uluslararası bakış açısı ile dikkat çeker.

Tek doğru yanıt yoktur. En doğru seçim, sizin öğrenme stiliniz, stresle başa çıkma biçiminiz, dil becerileriniz, aile ve üniversite planlarınızla örtüşen seçenektir. Karar verdikten sonra bile yol tamamen sabit değildir; lise yıllarında IB Diploma, A-Level veya başka programlara geçiş yapma ihtimali her zaman vardır.

Önemli olan, kendinizi tanıyarak, sakin ve bilinçli bir karar vermenizdir. Doğru soruları sorduğunuz, güvenilir kaynaklardan bilgi aldığınız ve okulunuzla açık bir iletişim kurduğunuz sürece, seçtiğiniz yol, size sağlam bir öğrenme ve gelişim zemini sunacaktır.