3 Soruda IB okumalı mısın hemen öğren

IB’yi etrafında çok duyuyorsun ama tam olarak ne olduğunu bilmiyor musun? Özellikle 8. ya da 9. sınıftaysan, önüne birden fazla lise programı çıkıyor ve kafan karışmış durumda olabilir.

Bu yazıda seni not kağıdı gibi sıkıştırmak yok. Sadece “IB okumalı mısın” sorusuna, üç basit ama güçlü soruyla kendi kendine cevap vermene yardım edeceğim. Ne okulun ne ailen, sadece sen ve dürüst cevapların olacak.

Önce IB’nin ne olduğunu hızlıca netleştirelim, sonra üç soruya geçip tabloyu birlikte toparlayalım.

IB Nedir ve Türkiye’de Neden Bu Kadar Konuşuluyor?

International Baccalaureate (IB), 16–19 yaş arası öğrenciler için uluslararası bir lise programı. Yani bir nevi “dünya çapında tanınan lise diploması” gibi düşünebilirsin. IB Diploma Programı genelde 11 ve 12. sınıflarda uygulanıyor.

IB’de 6 farklı ders grubundan ders alıyorsun: dil ve edebiyat, dil edinimi, bireyler ve toplum, fen, matematik ve sanat. Bunun yanında üç tane de çekirdek ders var:
TOK (Theory of Knowledge), EE (Extended Essay) ve CAS (Creativity, Activity, Service).

Türkiye’de IB, özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir’deki özel okullarda hızlı şekilde yayılıyor. 2025 itibarıyla ülkede IB Diploma Programı sunan lise sayısı 100’ün üstüne çıkmış durumda. Güncel ve resmi liste için IBO’nun resmi okul arama sayfasına göz atabilirsin.

IB diploması, hem Türkiye’deki iyi vakıf üniversitelerinde hem de yurt dışında başvururken artı puan sağlayabiliyor. Bunun nasıl olduğunu birazdan “hedefler” bölümünde açacağız.

Klasik Anadolu / Fen Lisesi Değil, Neden Farklı?

IB’yi, “sadece sınav, bol test” ağırlıklı klasik Anadolu ya da fen lisesi yapısından ayıran net farklar var.

Kısaca şöyle özetleyebiliriz:

• Daha çok proje ve sunum var, sadece yazılı ve test yok.
• Araştırma ödevleri ve rapor yazımı çok önemli.
• Eğitim ağırlıklı olarak İngilizce.
• TOK ile “bilgiyi sorgulama”, EE ile 4.000 kelimelik araştırma yazısı, CAS ile sosyal sorumluluk ve kulüp tarzı çalışmalar zorunlu.
• Sınav kadar süreç, düzenli çalışma ve dosya hazırlama da önemli.

Günlük hayat açısından ne demek bu?
Örneğin klasik lisede bir Türkçe sınavın olur, biter. IB’de bir yandan deneme sınavın, bir yandan sunumun, başka bir dersten proje raporun, bir yandan da CAS etkinliğin olabilir. Yani iş yükü daha yayılmış ve daha çeşitli.

Bu farkları STEM alanlarında düşünüyorsan, IB ve AP karşılaştırmasını detaylı okumak için IB vs AP for STEM majors yazısı da fikir verebilir.

2025’te Türkiye’de IB Okumak: Okullar, Dil ve Üniversite Kabulü

2025’te Türkiye’de IB sunan okulların çoğu hâlâ büyük şehirlerde ve çoğu özel okul. Tam listeyi tek tek ezberlemene gerek yok, ama genel çerçeveyi bilmen iyi olur. İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Bursa gibi şehirlerdeki pek çok kolej IB veriyor.

Programın dili genelde İngilizce. Bazı okullarda Türkçe dersler ya da çift dilli seçenekler olsa da, ana kaynaklar ve sınavlar İngilizce oluyor.

Üniversite tarafında, IB diploması olan öğrenciler, hem yurt dışında hem de Türkiye’de avantajlı olabiliyor. Yurt dışında pek çok üniversite IB diplomasını doğrudan kabul ediyor, bazıları HL (yüksek seviye) derslerine göre ders muafiyeti bile verebiliyor. Bu konuda IB diplomasının yurt dışında sağladığı ayrıcalıklar yazıları güzel örnekler sunuyor.

Türkiye’de ise bazı vakıf ve devlet üniversiteleri IB mezunlarına burs, hazırlık atlama ya da ders muafiyeti gibi avantajlar tanıyor. Detaylı tablo görmek istersen, birçok üniversitenin derlediği Türkiye üniversitelerinin IB mezunlarına sunduğu burs ve muafiyetler dokümanlarına bakabilirsin.

Soru 1: Akademik Olarak IB’yi Kaldırabilir misin?

İlk soru, tamamen ders çalışma tarafıyla ilgili. Yani:
“Şu anki çalışma alışkanlıklarım ve temelim, IB için yeterli mi?”

IB yoğun bir program. Ama bu “sadece süper zeki insanlar yapabilir” demek değil. Daha çok, düzenli çalışmaya ve planlı olmaya alışmayı gerektiriyor. Kendi durumunu görmek için aşağıdaki üç başlığa dürüstçe bakman yeterli.

İngilizce Seviyen ve Ders Temelin Yeterli mi?

Çoğu IB dersi İngilizce işleniyor. Bu da şunları gerektiriyor:

• Öğretmeni, sınıf tartışmalarını ve yönergeleri anlayacak kadar İngilizce.
• İngilizce bir metni, sözlük yardımıyla da olsa okuyup ana fikrini çıkarabilmek.
• Uzun yazılı ödevleri (essay, lab report vb.) yazacak seviyeye gelebilmek.

Kendine şu soruları sor:

• İngilizce bir makaleyi, yavaş da olsa okuyup anlamaya çalışıyor muyum?
• Sınıfta İngilizce kısa bir sunum yapmam gerekse, çok mu kitlenirim, yoksa zamanla açılırım mı diyorum?

Seviyen şu an düşük olabilir, ama isteğin ve disiplinin varsa IB boyunca ciddi şekilde gelişebilirsin. Özellikle İstanbul’da destek almak istersen, İngilizce ve ders bazlı IB desteği sunan IB courses in Istanbul gibi programlar, bu geçişi daha yumuşak hale getirebiliyor.

Yoğun Ödev, Proje ve Sınav Tempoya Hazır mısın?

IB’de iş yükü, klasik liseye göre daha dağılmış ve yoğun. Haftalık ödevler, sunumlar, iç değerlendirmeler (IA), deneme sınavları ve TOK, EE, CAS derken ajandan doluyor.

Kendine sorabileceğin basit sorular:

• Şu an okulda ödevleri çoğunlukla son güne bırakıyor muyum?
• Aynı hafta içinde hem proje hem sınav olduğunda panik mi oluyorum, yoksa plan yapıp halledebiliyor muyum?

IB diplomasını almak için belli bir not ortalamasının üstünde olmak gerekiyor. Örneğin 24 puan barajı hakkında detaylı bilgi almak istersen, IB diploma 24 point requirement explained yazısı sistemin nasıl çalıştığını sade bir dille anlatıyor.

Şu an çok dağınık çalışıyor olabilirsin. Önemli olan, “değişmeye hazırım” diyebilmen. IB, plan yapmayı öğrenmek için de iyi bir okul.

Stresle Başa Çıkma Becerin Güçlü mü?

IB’de sınavlar, proje teslim tarihleri ve CAS etkinlikleri zaman zaman üst üste gelebiliyor. Bu da doğal olarak stres yaratıyor.

Kendine şunları sor:

• Sınav haftalarında uykum bozuluyor mu, yoksa biraz gerilsem de kontrol bende mi hissediyorum?
• Çok iş olduğunda tamamen kilitleniyor muyum, yoksa işleri küçük parçalara bölüp yavaş yavaş yapabiliyor muyum?

Stres yönetiminde zorlanıyor olman, IB okuyamazsın anlamına gelmez. Ama okulun psikolojik danışmanı, mentor öğretmen ve ailenle açık iletişim, bu programda çok işe yarar. IB düşünüyorsan, bu desteği gerçekten alıp alamayacağını da hesaba katmalısın.

Soru 2: Hedeflerin ve Hayalindeki Üniversite İçin IB Gerekli mi?

İkinci büyük soru:
“Gitmek istediğim üniversite ve bölüm için IB şart mı, yoksa sadece güçlü bir seçenek mi?”

Hedefin yurt dışıysa IB’nin rolü ayrı, Türkiye’yi düşünüyorsan ayrı değerlendirmek gerekiyor.

Yurt Dışında Üniversite Hayali Kuruyorsan IB Ne Katar?

Yurt dışı üniversite hayali kuruyorsan, IB diploması başvurularda çok tanınan ve saygı gören bir program. Avrupa, Kanada, İngiltere ve birçok ülkede IB, lise diploması olarak doğrudan kabul ediliyor.

Avantajlarından bazıları:

• Üniversiteler IB’nin seviyesini bildiği için notlarını daha rahat yorumluyor.
• HL derslerinden aldığın yüksek notlarla bazı derslerden muaf olma şansın var.
• IB sayesinde başvuru dosyanda güçlü makaleler, projeler ve CAS deneyimleri oluyor.

Ama aklında olsun, yurt dışına giden herkes IB mezunu değil. SAT, A-Level, AP gibi başka yollar da var.

Henüz ülke seçmediysen, IB gibi dünya çapında tanınan bir program, seçeneklerini açık tutmana yardım eder.

Türkiye’de Kalacaksan IB’nin Artıları ve Sınırları Neler?

“Ben büyük ihtimalle Türkiye’de okuyacağım” diyorsan, IB’ye bakış biraz farklı. IB diploması, birçok prestijli vakıf üniversitesinde artı puan, burs, hazırlık muafiyeti ya da ders muafiyeti getirebiliyor. Bazı okullar bu hakları resmi tablolarla açıklıyor; örneğe IB diploma programının avantajlarını anlatan üniversite sayfaları üzerinden bakabilirsin.

Ama şu gerçeği unutmamak lazım: Türkiye’de kalmak istiyorsan YKS hâlâ oyunun en büyük parçası. IB okusan bile, YKS’ye girecek ve ona göre tercih yapacaksın. Yani IB, YKS’nin yerine geçen sihirli bir kart değil, yanında güçlü bir ek özellik gibi düşünebilirsin.

Akademik Hedefin Net Değilse IB Esneklik Sağlar mı?

“Tam olarak ne okuyacağımı bilmiyorum ama iyi bir üniversite olsun istiyorum” diyen çok öğrenci var. IB bu tip öğrenciler için bazı açılardan avantajlı.

Çünkü:

• Birden fazla alandan ders alıyorsun, tek bir alana çok erken kilitlenmiyorsun.
• Araştırma, sunum, İngilizce ve proje yönetimi gibi genel becerilerin gelişiyor.
• Hem Türkiye hem yurt dışı kapısı daha açık kalıyor.

Ama bu esneklik, yüksek iş yükü ile geliyor. Sırf “kararsızım” diye IB’ye girmek, eğer çalışmaya hazır değilsen, seni yorabilir.

Kendine şu soruları sor:

• Hedefim net olmasa da, yoğun bir programda denemeye açık mıyım?
• Belirsizlik beni harekete mi geçiriyor, yoksa kilitliyor mu?

Soru 3: Kişilik Özelliklerin ve Günlük Hayatın IB’ye Uygun mu?

Üçüncü soru, derslerden çok senin karakterin ve rutinlerinle ilgili:
“Ben nasıl bir öğrenciyim, IB tarzı bana uyar mı?”

IB, sadece sınav ve not değil. CAS ile kulüpler, sosyal sorumluluk ve spor, sanat; TOK ile tartışma ve sorgulama, EE ile uzun soluklu araştırma içeren bir yapı.

Sadece Test Çözmeyi mi Seversin, Yoksa Proje ve Sunum da Hoşuna Gider mi?

Bazı öğrenciler için test çözmek çok keyiflidir. Bazıları ise yazı yazmayı, tartışmayı, fikrini savunmayı sever.

IB’de şunlar bolca var:

• Sunum yapmak
• Uzun yazılı ödevler hazırlamak
• Sınıfta tartışmaya katılmak
• Proje planlayıp raporlamak

İçine kapanık olman problem değil. Önemli olan, “sunum beni çok geriyor ama zamanla öğrenmek istiyorum” diyebilmen.

Kendine sor:

• Şu anki okulda proje ya da performans ödevi geldiğinde tamamen sıkılıyor muyum?
• Fikrimi yazıyla anlatmak mı, test çözmek mi bana daha rahat geliyor?

Özellikle bilgisayar bilimi ya da mühendislik gibi alanları düşünüyorsan, ders kombinasyonu da önemli. Bu konuda Best IB subjects for future CS students tarzı rehberler, hangi dersleri seçmenin mantıklı olduğunu anlatıyor.

CAS, Kulüpler ve Sosyal Hayat: Aktif Olmayı Sever misin?

CAS, IB’nin “yaratıcılık, aktivite, toplum hizmeti” kısmı. Yani:

• Spor takımı, dans, tiyatro
• Gönüllü çalışmalar, yardım projeleri
• Sanat etkinlikleri, kulüpler

gibi alanlarda aktif olmanı istiyor. Zaten kulüplere katılmayı seviyorsan, CAS senin için ekstra yük değil, daha çok sistemli hale gelmiş bir sosyal hayat olur.

Ama haftada çok yoğun spor, konservatuvar, profesyonel seviye sanat dersi gibi programların varsa, IB ile zaman dengesini iyi düşünmelisin. Aynı anda her şeye yetişmeye çalışmak, seni gereğinden fazla yorabilir.

Aile Desteğin ve Okul Ortamın Güçlü mü?

IB sürecinde en çok işe yarayan şeylerden biri, destekleyici bir çevre. Ailenin ve okulunun tutumu burada çok etkili.

Şu sorulara dürüstçe bak:

• Ailem yoğun dönemlerimde beni anlamaya çalışır mı, yoksa sadece sonuçlara mı odaklanır?
• Okulun rehberlik servisi, psikolojik danışman gibi desteklere ulaşmam kolay olur mu?
• Okulun IB kadrosu deneyimli mi, mezunlarıyla konuşma imkânım var mı?

Okul seçerken, sadece bina ve kampüse değil, IB danışmanlığı ve rehberlik yapısına da bakman önemli. Özellikle mühendislik düşünüyorsan, matematik tarafında IB Mathematics Analysis and Approaches HL for engineering gibi derslerin sana ne kazandıracağını bilmek de işe yarar.

3 Sorunun Cevabını Birleştir: IB Okumalı mısın?

Şimdi elinde üç ana soru var:

1. Akademik olarak hazır mıyım?
2. Hedeflerim için IB gerekli mi, güçlü bir artı mı, yoksa gereksiz mi?
3. Kişilik ve günlük hayatım IB’ye uyumlu mu?

Her bir başlıkta içinden “evet”, “hayır” veya “emin değilim” diye cevaplar verdin. Şimdi bu tabloya dışarıdan bakma zamanı.

Cevapların Çoğu “Evet” ise: IB Senin İçin Güçlü Bir Fırsat Olabilir

Akademik olarak çalışmaya hazırsan, hedeflerinde IB’ye ihtiyaç veya ciddi artı görüyorsan ve karakter olarak proje, sunum, CAS gibi şeyler seni çok korkutmuyorsa; IB senin için güçlü bir yatırım olabilir.

Bu, programın kolay olduğu anlamına gelmiyor. Ama emek vermeye istekliysen, karşılığında:

• Yüksek seviyede İngilizce
• Araştırma ve sunum becerisi
• Üniversite başvurularında dikkat çeken bir profil

gibi ciddi kazanımlar elde edebilirsin.

Sonraki adım olarak, ilgini çeken okulların IB koordinatörleriyle görüşebilir, mezunlarla konuşabilir, mümkünse deneme derslerine katılabilirsin. Özellikle sayısal alanlar için IB Mathematics Analysis and Approaches HL for engineering ve benzeri derslerin senin hedef bölümünle nasıl örtüştüğünü sorman iyi olur.

Cevapların Karışık ise: IB’yi Test Etmek ve Daha Fazla Bilgi Toplamak

Bazı sorularda “evet”, bazılarında “bilmiyorum” ya da “pek değil” çıktıysa, bu çok normal. Bu durumda, direkt “IB’ye gireyim” ya da “vazgeçtim” demek yerine, bilgi toplama moduna geçebilirsin.

Yapabileceklerin:

• IB olan okullarda tanıtım günlerine katılmak
• IB öğrencileri ve velileriyle konuşup gerçek deneyimlerini dinlemek
• İngilizce, zaman yönetimi ya da stresle başa çıkma konularında kendine 6–12 aylık mini gelişim planı yapmak

Örneğin, önümüzdeki yıl boyunca düzenli İngilizce okuma yapıp örnek IB yazıları yazmayı deneyebilirsin. Ya da bir proje kulübüne girip, proje yürütme pratiği kazanabilirsin.

“Şu an hazır hissetmiyorum” demek zayıflık değil. Tam tersine, kendini tanıdığını gösterir.

Cevapların Çoğu “Hayır” ise: Bu Kötü Değil, Sadece Farklı Bir Yol

Üç sorunun çoğunda “hayır” çıktıysa, bu senin değersiz ya da başarısız olduğun anlamına gelmez. Sadece IB’nin tarzının, şu anki senle çok örtüşmediğini gösterir.

Klasik lise + YKS yolu, Türkiye’de binlerce öğrencinin çok iyi üniversitelere girdiği bir yol. Bu yolda da güçlü bir akademik profil, iyi bir İngilizce, sosyal projeler ve hatta yaz okullarıyla kendini geliştirebilirsin.

İstersen:

• Dil kurslarıyla İngilizceni güçlendirebilir,
• Yaz okulu veya değişim programlarıyla yurt dışı deneyimi kazanabilir,
• Farklı uluslararası sertifika ve sınavlara (örneğin sadece dil sınavları) odaklanabilirsin.

STEM alanlarını düşünüyorsan ama IB sana göre değilse, yine de ders seçimlerini ve hazırlığını iyi planlayabilmek için IB vs AP for STEM majors gibi karşılaştırmaları okuyup genel mantığı anlayabilirsin.

Sonuç: IB Güçlü Bir Program, Ama Kararı Verecek Olan Senin

Buraya kadar okuduysan, kendinle ilgili önemli şeyler fark etmiş olmalısın. Asıl kazanç, sadece “IB okuyayım mı okumayayım mı” değil, nasıl bir öğrenci olduğun hakkında daha net bir fikre sahip olman.

IB, çok güçlü ama yoğun bir program. Bu yüzden “herkes mutlaka IB’ye girmeli” diye bir kural yok. Önemli olan, üç ana soruyu içtenlikle cevaplaman ve bu cevapları ailen ve rehber öğretmeninle açıkça konuşman.

Şimdi istersen küçük bir adım at:
Cevaplarını bir kağıda yaz, ilgini çeken birkaç IB okulunu ve klasik lise seçeneklerini listele, sonra da bir öğretmenle ya da danışmanla kısa bir görüşme randevusu al.
IB seçsen de seçmesen de, kendini tanımaya ayırdığın bu zaman, lise ve üniversite yolculuğunda en büyük gücün olacak.