Üniversiteler IB’yi CBSE veya A-Levels’a Göre Daha mı Çok Seviyor?

Üniversiteler IB’yi CBSE veya A-Levels’a göre daha mı çok seviyor? Harvard, Oxford, MIT gibi okulları hedefleyen birçok öğrenci ve veli, özellikle Türkiye, Hindistan, Orta Doğu ve Avrupa’da tam olarak bu soruyu soruyor.

Bazı istatistiklerde IB öğrencilerinin kabul oranları biraz daha yüksek görünüyor. Bu da “Demek ki IB seçersem Harvard’a girerim” gibi tehlikeli bir sonuca yol açabiliyor. Gerçekte tablo bu kadar basit değil.

Bu yazıda, kafandaki karmaşayı dağıtmak için net ve sade bir yol izleyeceğiz. Aşağıdaki sorulara adım adım cevap bulacaksın:

• IB, CBSE ve A-Levels arasındaki temel farklar neler?
• Harvard, Oxford, MIT gibi okullar gerçekte hangi sistemi nasıl görüyor?
• Notlar, sınavlar, aktiviteler ve yazılar, sistemden daha mı önemli?
• Hangi öğrenci için hangi program daha mantıklı olabilir?

Hazırsan, önce en kritik soruyla başlayalım.

Önce Temel Soruyu Netleştirelim: Üniversiteler Gerçekten IB’yi mi Tercih Ediyor?

Kısa cevap: Hayır, resmî olarak hiçbir üst düzey üniversite “Sadece IB’yi tercih ediyoruz” demiyor.

Harvard, Oxford, Stanford, MIT gibi okullar her sene:

• IB öğrencilerini,
• A-Levels öğrencilerini,
• CBSE ve diğer ulusal sistemlerden gelen öğrencileri

hep birlikte değerlendiriyor. Onlar için asıl soru şu:
“Bu öğrenci, kendi sisteminde ne kadar iyi performans göstermiş?”

Yani Harvard, “IB’cileri daha çok seviyoruz” demiyor, “En iyileri seviyoruz” diyor. Bu “en iyi” gruba IB, A-Levels, CBSE fark etmeden herkes girebiliyor.

2023-2024 civarındaki verilere bakınca şunu görüyoruz:
Harvard gibi okullarda genel kabul oranı yaklaşık %3-5 aralığında gezerken, IB öğrencileri için tahmini oranlar bazı çalışmalarda %12-13 civarına çıkabiliyor. Örneğin, top 25 ABD üniversitesinde IB öğrencilerinin kabul oranlarını inceleyen bir çalışmada, IB’li adayların genel havuza göre daha yüksek kabul oranına sahip olduğu görülüyor, ilgili PDF’ye bu IB kabul oranları analizinden göz atabilirsin.

Bu farkın nedeni çoğu zaman “IB etiketi” değil, IB’nin yapısı ve bu programa giren öğrencilerin profili.

Resmî açıklamalar: Müfredattan çok başarıya bakıyorlar

Harvard, Oxford, Cambridge, Stanford ve MIT’nin resmi sayfalarında ortak bir mesaj var:
Farklı ulusal ve uluslararası müfredatları kabul ediyoruz, önemli olan seçtiğin sistemde ne kadar iyi olduğun.

Harvard şunu soruyor:
“Okulundaki en zor dersleri mi aldın, onlarda ne kadar başarılı oldun?”

Oxford ve Cambridge şunu sorguluyor:
“Seçtiğin dersler, başvurduğun bölümle uyumlu mu ve bu derslerde zirveye yakın mısın?”

MIT ve Stanford da benzer şekilde müfredattan çok:

• Not ortalaman,
• Derslerin seviyesi,
• Matematik ve fen becerilerin,
• Projelerin ve üretkenliğin

üzerine odaklanıyor.

Yani önemli olan “IB mi, A-Levels mı?” sorusu değil. Asıl soru:
“Kendi sisteminde en iyilerden biri misin?”

Veriler ne diyor: Neden IB öğrencilerinin kabul oranı daha yüksek görünüyor?

Bazı araştırmalara göre, Harvard ve Stanford gibi okullarda IB öğrencilerinin kabul oranı genel ortalamadan hissedilir şekilde yüksek görünüyor. Örneğin, bir analizde top üniversitelerde IB öğrencilerinin kabul oranları genel havuzun yaklaşık 2-3 katına çıkabiliyor, bu eğilimi özetleyen bir yazıya IB kabul oranları ve top üniversiteler başlığından bakabilirsin.

Oxford ve Cambridge tarafında da, iyi IB puanları (örneğin 38 ve üzeri) çoğu bölüm için güçlü bir seviye kabul ediliyor. Yani IB diploması, doğru puanlarla geldiğinde “Bu öğrenci zor bir programı başarıyla taşıyabilmiş” sinyali veriyor.

Ancak bu, “IB okursan garanti avantaj” anlamına gelmiyor. Çünkü:

• IB’ye zaten daha motive, hedefi yüksek öğrenciler giriyor.
• Bu öğrenciler genelde ek olarak SAT, ACT, AP, olimpiyat, araştırma gibi unsurlara da ağırlık veriyor.
• IB okulları çoğunlukla güçlü akademik ortamlar kuran özel ya da seçici okullar oluyor.

Yani daha iyi görünen kabul oranı çoğu zaman öğrencinin profiliyle ilgili, sadece müfredat etiketiyle değil.

IB, CBSE ve A-Levels Arasındaki Farklar: Hangi Program Neyi Öne Çıkarıyor?

Şimdi kısaca üç sistemi tanıyalım. Buradaki hedef, “En iyisi budur” demek değil, yapıları anlamak.

IB Diploma Programı: Geniş, zorlayıcı ve beceri odaklı

IB Diploma Programı, 6 ders grubundan oluşan, geniş kapsamlı bir yapı sunar. Genelde:

• 3 dersi Higher Level (HL)
• 3 dersi Standard Level (SL)

olarak alırsın. Bunun yanında üç önemli bileşen vardır:

• TOK (Theory of Knowledge), düşünce ve bilgi üzerine tartıştığın ders,
• Extended Essay, yaklaşık 4000 kelimelik araştırma yazısı,
• CAS (Creativity, Activity, Service), sanat, spor ve toplumsal hizmet etkinlikleri.

Bu yapı, araştırma, akademik yazma, eleştirel düşünme ve zaman yönetimi becerilerini güçlendirir. Birçok top üniversite bu nedenle IB’ye “üniversiteye hazırlayıcı” bir program olarak bakıyor. İyi IB skorlarının top üniversiteler için ne anlama geldiğini merak ediyorsan, kabaca aralıkları anlatan iyi IB skoru nedir makalesi sana fikir verebilir.

Ancak önemli nokta şu:
Yüksek puanlı bir IB, güçlü bir sinyal olabilir. Ama düşük puanlı bir IB, yüksek A-Levels veya yüksek CBSE yüzdelerinden daha iyi görünmez. Sonuçta notuna ve derslerine bakıyorlar.

IB’de zorlandığını hissediyorsan ve profesyonel destek arıyorsan, özellikle İstanbul çevresindeysen İstanbul’da IB Kursları gibi programlar sana ciddi hız kazandırabilir.

A-Levels: Derinleşmeye izin veren, konu odaklı bir sistem

A-Levels, özellikle Birleşik Krallık ve İngiliz sistemiyle bağlantılı ülkelerde çok bilinir. Genellikle:

• 3 veya 4 derse yoğunlaşırsın,
• Her ders oldukça derin gider.

Mühendislik istiyorsan, klasik bir kombinasyon:

• Mathematics,
• Further Mathematics,
• Physics

olabiliyor.
Hukuk düşünen biri ise tarih, politika, İngiliz edebiyatı gibi alanlara yönelebiliyor.

Oxford ve Cambridge, güçlü A-Levels kombinasyonlarına ciddi değer veriyor. Mesela:

• Oxford için Economics okuyacaksan, Math’te A*, diğer ilgili derslerde A veya A* bekleniyor.
• Cambridge’te Engineering için Math, Further Math ve Physics neredeyse standart.

İstanbul veya çevresinde yaşıyorsan, bu yapıya alışmak için profesyonel destek sunan İstanbul’da A-Level Kursları gibi programlar, özellikle zor konularda sistemli ilerlemene yardımcı olabilir.

CBSE: Standart, sınav odaklı ama hafife alınmaması gereken bir sistem

CBSE, özellikle Hindistan merkezli, oldukça sınav ve müfredat odaklı, yoğun bir sistem.
Sık duyulan hatalı cümlelerden biri şu:
“CBSE okuyorsan top üniversite şansın çok düşük.”

Bu doğru değil.

Harvard, MIT, Oxford gibi okullar, çok yüksek CBSE yüzdelerine sahip öğrencileri gayet ciddiye alıyor. Özellikle:

• 11 ve 12. sınıf yüzdelerin 90’ların sonuna yakınsa,
• Üstüne güçlü SAT/ACT skorların,
• Etkileyici aktivitelerin ve iyi yazıların varsa,

CBSE geçmişi bir engel olmaktan çıkıyor.

Burada dikkat edilmesi gereken, okullar arası not standardı. Bazı CBSE okullarında yüksek yüzdelere ulaşmak daha zor olabiliyor. Üniversiteler bu farkları da anlamaya çalışıyor ve başvurunu bağlamıyla birlikte okuyor.

Kısacası, CBSE okuyorsan şansın az değil. Şansı asıl artıran:

• Yüksek notlar,
• Ek sınav sonuçları,
• Güçlü bir kişisel profil.

Harvard, Oxford ve Diğer Top Üniversiteler Gerçekte Neye Bakıyor?

Şimdi müfredat tartışmasından biraz geri çekilip, top üniversitelerin gerçekte baktığı ana başlıklara bakalım. Çoğu okulun bakış açısını, kabul oranı analizlerini paylaşan kaynaklardan da görebilirsin, örneğin Ivy League kabul oranları özetleri bu yarışın ne kadar sıkı olduğunu net gösteriyor.

Genel olarak şu alanlar öne çıkıyor:

• Akademik performans,
• Standart testler ve dil yeterliliği,
• Kişisel yazılar ve tavsiye mektupları,
• Aktiviteler, liderlik ve kişisel hikaye,
• Başvurunun yapıldığı bağlam.

Akademik performans: Yüksek notlar ve zorlu ders seçimi

Her sistem için “güçlü akademik profil” biraz farklı görünüyor:

• IB’de toplamda 38 ve üzeri, HL derslerde 6-7 aralığı,
• A-Levels’ta çoğunlukla A* ve A, özellikle hedef bölümle uyumlu derslerde,
• CBSE’de 11 ve 12. sınıfta 90+ hatta 95+ yüzdeler.

Üniversiteler sadece ortalamaya bakmıyor, aynı zamanda:

• Hangi dersleri seçtiğine,
• O derslerin ne kadar zor olduğuna,
• Zaman içinde notlarının yükselip yükselmediğine

de dikkat ediyor. Örneğin mühendislik istiyorsan, Matematik ve Fizik derslerinin zorlu seviyede ve yüksek notlu olması şart gibi.

IB, A-Levels veya CBSE fark etmiyor; zor derslerden kaçmayan ve orada başarılı olan öğrenciler ön plana çıkıyor.

Standart testler ve dil yeterliliği: SAT, ACT, IELTS, TOEFL

Birçok top üniversite “test-optional” olsa da, yüksek SAT veya ACT skoru hâlâ güçlü bir artı. Özellikle uluslararası öğrenciler için:

• SAT/ACT puanı,
• IELTS veya TOEFL gibi dil sınavları,

akademik hazırlığını sayısal olarak göstermene yardımcı olur.

SAT hakkında soruların çoksa, süreci ve sık yapılan hataları anlamak için SAT Başvurusu Sık Sorulan Sorular yazısına göz atmak iyi bir başlangıç olabilir.

İngilizce zaten iyi olsa bile, sınav formatına alışmak ve zaman yönetimini oturtmak için planlı çalışma şart. Özellikle:

• 9-10. sınıfta hafif tempo,
• 11. sınıfta yoğun tekrar ve deneme

yaklaşımı, çoğu öğrenci için iyi çalışıyor.

Kişisel yazılar, tavsiye mektupları ve aktiviteler: Müfredattan daha ayırt edici olabilir

Harvard, Stanford, MIT gibi okullar, seni sadece sayılar üzerinden tanımak istemiyor. Bu yüzden:

• Common App essay,
• Supplemental essays,
• Öğretmen tavsiyeleri,
• CV ve aktiviteler listesi

çok büyük ağırlık taşıyor.

Kulüpler, spor, müzik, gönüllülük, araştırma projeleri, yazılım, girişimcilik… Bunlar, IB/CBSE/A-Levels etiketinden çok daha ayırt edici olabilir.

İyi bir hikaye anlatan öğrenci, yani:

• Uzun süre devam ettiği birkaç anlamlı aktivitesi olan,
• Bu aktivitelerden ne öğrendiğini net ifade eden,
• Kendi alanına dair merakını somut örneklerle gösteren kişi

genellikle daha akılda kalıyor. Sistemin ne olduğu ise geri planda kalıyor.

Hangi Program Sana Daha Uygun? Profiline Göre Akıllı Seçim Yap

Artık üniversitelerin neye baktığını biliyorsun. Şimdi asıl önemli noktaya gelelim:
“Hangi program bana daha uygun?”

Burada amaç, “IB en iyisi, gerisi boş” demek değil. Önemli olan, senin profilinle en uyumlu programı bulmak.

Hedefin Harvard, Oxford gibi okullar ise: Hangi durumda IB, hangi durumda A-Levels veya CBSE?

Bazı senaryolar hayal edelim:

1. Araştırma ve yazı yazmayı seviyorsun, aynı anda birçok dersi taşıyabilecek disiplinin var, sosyal bilimler ve fen arasında dengeli kalmak istiyorsun.
   • IB senin için güçlü bir seçenek olabilir. Extended Essay, TOK ve CAS ile dosyana güzel derinlik katarsın.
2. Belirli birkaç alanda çok derinleşmek istiyorsun.
   Mesela sadece Matematik ve Fizik’le yaşayabilirsin diyorsun.
   • O zaman A-Levels daha mantıklı olabilir. Özellikle Oxford, Cambridge ya da başka bir UK üniversitesi hedefliyorsan.
3. Zaten CBSE okuyorsun ve okulunu değiştirmek zor.
   Notların iyi, öğretmenlerin seni tanıyor, sistemine alışmışsın.
   • Sırf “IB daha havalı” diye program değiştirip riske girmek, her zaman iyi fikir değil. Önce okul rehberlik servisinle ve bir danışmanla konuşmak daha akıllıca.

Unutma, Harvard ya da Oxford’a gitmiş birçok başarılı öğrenci, gayet normal CBSE veya ulusal sistemlerden geliyor. Yani kapı sadece IB/A-Levels öğrencilerine açık değil.

Ülke, bütçe ve okul imkânları: Her yerde iyi IB veya iyi A-Levels bulunmuyor

Her şehirde kaliteli IB ya da A-Levels okulu olmayabiliyor. Aynı etikete sahip iki okul bile çok farklı kalite sunabiliyor. Örneğin:

• Kötü organize edilmiş bir IB programında, sürekli öğretmen değişiyorsa,
• A-Levels okulunda rehberlik ve üniversite danışmanlığı zayıfsa,

etiket tek başına işine yaramaz.

Karar verirken şunlara bak:

• Öğretmen kadrosu ve deneyimi,
• Mezunların gittiği üniversiteler,
• Okulun sunduğu danışmanlık ve sınav hazırlık desteği,
• Ailenin bütçesi ve ulaşım koşulları.

Elindeki seçenekler içinde en kaliteli eğitimi sunan müfredatı seçmek, çoğu zaman en mantıklı hamle.

Kendini tanı: Çalışma stiline göre program seç

Program seçerken dürüst bir öz değerlendirme yap:

• Düzenli çalışabiliyor musun?
• Son dakikacı mısın?
• Proje ve yazı sevmiyor, ama test çözmeyi mi seviyorsun?

Genel olarak:

• Disiplinli, proje ve sunum yapmayı seven, yazı yazmaktan kaçmayan, zamanı iyi planlayan öğrenciler IB’de daha rahat ediyor.
• Test çözmeyi seven, birkaç konuda derinleşmek isteyen ve sınav odaklı çalışan öğrenciler A-Levels veya CBSE’de de kolayca parlayabiliyor.

Hiçbir sistem “herkese uyan tek beden” değil. Önemli olan, güçlü yönlerini öne çıkaran programı seçmen.

Güçlü Bir Başvuru Dosyası İçin Somut Adımlar: Müfredattan Bağımsız Stratejiler

Hangi sistemi seçersen seç, aşağıdaki adımlar başvurunu net şekilde güçlendirir.

Notlarını ve ders seçimini güçlendir

• Okulunda sunulan en zorlu dersleri, kaldırabileceğin seviyede seç.
• 10-12. sınıf arasında notlarında yukarı doğru bir trend olsun.
• Hedef bölümünle bağlantılı derslerde özellikle yüksek puan hedefle.

Zorlandığın dersler için:

• Online kaynaklardan,
• Özel dersten,
• Okul içi ek destekten

yararlanabilirsin. Bu noktada, sistemli ve kişiye özel çalışma planları sunan Online Özel Ders ve Grup Kursları gibi platformlar, dersi temelden toparlamanda yardımcı olabilir.

Sınavlara planlı hazırlan: Zamanı iyi kullan

SAT, ACT, IELTS, TOEFL gibi sınavlar, müfredattan bağımsız bir “ortak dil” sunar. Güçlü skorlar:

• IB, A-Levels veya CBSE fark etmeksizin,
• Başvurunda ek bir artı puan gibi çalışır.

Uygulanabilir bir plan:

• 9-10. sınıfta: Hafif tempoda kelime, okuma ve temel matematik tekrarı.
• 11. sınıfta: Düzenli denemelerle yoğun sınav hazırlığı.
• 12. sınıfta: Gerekirse tekrar giriş ve son düzenlemeler.

Sınav hazırlığında, deneme sınavları ve geri bildirim çok önemli. Kısa sürede skor yükseltmek istiyorsan, 1500+ referanslı programlar sunan İstanbul’da En İyi SAT Hazırlık Kursu gibi odaklı kurslar ciddi fark yaratabilir.

Aktivitelerini derinleştir ve hikayeni kur

Üniversiteler için:

• 10 tane yüzeysel aktiviteden,
• 3-4 tane uzun süre devam etmiş, anlamlı aktivite daha etkileyici.

Şunları düşünebilirsin:

• Okul kulübünde yönetici olmak,
• Kendi küçük girişimini veya sosyal projenı başlatmak,
• Kodlama, sanat, spor ya da bilim alanında düzenli üretim yapmak,
• Topluma fayda sağlayan gönüllü projelerde aktif rol almak.

Bu deneyimlerden:

• Ne öğrendiğini,
• Nasıl büyüdüğünü,
• Hangi alışkanlıkları kazandığını

yazılarında net anlattığında, sistem ne olursa olsun dikkat çekersin.

Kafanda “Bu süreci profesyonelleştirsem mi?” sorusu varsa, hem sınav hazırlığı hem başvuru danışmanlığı için Test Prep İstanbul İletişim sayfası üzerinden uzmanlarla konuşmak da iyi bir adım olabilir.

Sonuç: Etiketten Çok Profil Önemli

Top üniversiteler, IB, A-Levels veya CBSE etiketine bakıp otomatik karar vermiyor. Onların aradığı şey, güçlü, tutarlı ve anlamlı bir öğrenci profili.

IB, bazı verilerde küçük bir avantaj gibi görünebilir. Ancak bu, garanti bir üstünlük değil. Yüksek puanlı, iyi hazırlanmış bir A-Levels öğrencisi veya çok güçlü yüzdelere sahip bir CBSE öğrencisi, Harvard, Oxford, MIT gibi okullarda gayet rekabetçi olabilir.

Unutma: Hangi sistemi okursan oku, önemli olan elindeki imkânı ne kadar iyi kullandığın. Çaban, istikrarın ve hikayen, müfredat adından çok daha yüksek sesle konuşur.

Programını akıllıca seç, sonra da seçtiğin yolda elinden gelenin en iyisini yap.